Duyum Nedir — Nasil Olusur? Algi Farki nedir? [Basit Anlatim]

[Cougar]

Politikaya biraz ara verelim [zaten bize verebilecekleri hic bir sey yok] ve duyum hakkinda konusalim. Basit konusalim. Cok detaya girmeyelim.

Mesela bir seyi hissetmek ne anlama geliyor? Biz nasil hissediyoruz?

Bildiginiz gibi bizim duyusal reseptorlerimiz vardir. Bunlar belirli uyaran turlerine yanit veren ozel noronlardir. Noron dedigimiz sey bildigimiz sinir hucresidir. [Bunlarin da tabii cesitleri vardir ama konumuz dahilinde degil.] Duyusal bilgi ise bir duyu reseptoru tarafindan algilandiginda duyumu meydana getirir. Ornegin cok basit sekilde soyleyecek olursak, goze giren isik dusunun. Bu isik, gozun arka kismindaki hucrelerde kimyasal degisikliklere neden oluyor. Bu hucreler, aksiyon potansiyelleri bicimindeki mesajlari merkezi sinir sistemine iletiyor. Aksiyon potansiyelini de soyle dusunun; Bir silah var elinizde diyelim. Tetigi cekince patlar. Tetigi cekecek baskiyi tetige uygulayinca atesleniyor. Tetigi cekmeyince ateslenmiyor. Yani, bir noronun yeterli kimyasal-elektriksel enerjiye ulasirsa elindeki bilgiyi diger norona atesliyor. Neyse, bu bizim konumuz degil. Ne diyorduk. Hah, tamam, sinir sistemine ulasan mesajlar var dedik. Bunlar, duyusal uyari enerjisinden aksiyon potansiyeline donusur. Buna da biz, transduksiyon diyoruz.

Muhtemelen ilkokuldan beri bes duyumuz oldugunu  duymussunuzdur: gorme, isitme (isitme), koku (koku alma), tatma (tat alma) ve dokunma (somatosensasyon). Bu bes duyu kavraminin cok da yeterli olmadigi, olayin cok basitlestirildigi ortaya cikti. Yani sadece bes duyumuz yok. Denge (vestibuler duyu), vucut pozisyonu ve hareketi (propriyosepsiyon ve kinestezi), nosisepsiyon ve sicaklik (termosepsiyon) hakkinda bilgi saglayan duyu sistemlerimiz de vardir. Yani vardir da vardir. Bilgimiz arttikca daha fazlasi da ortaya cikacaktir. 

Olayi basitce ozetlersek, duyusal reseptorlerimiz surekli olarak cevreden bilgi toplarken, sonucta dunyayla nasil etkilesim kurdugumuzu etkileyen sey bu bilgiyi nasil yorumladigimizdir.Buna da algi denir. Algi, kabaca, duyusal bilgilerin nasil organize edildigi, yorumlandigi ve bilincli olarak deneyimlendigi anlamina gelir. Zaten duyum ile algi farki da budur. 

Bu arada, iki video paylasacagim.  Biraz bu konulardan bahsediyorlar. Gorme isleminin goz ve beyindeki isleminden deginiyor. Ilk videoda, arzu edenler Turkce secenegini ayarlayabilir. Buyrun, iyi seyirler.

 

2 Video onerisi:

10-Minute Neuroscience: Visual Pathways [Turkce secenegi var]

 

 

 

Diger video; 

Görsel Algı Bilgisi (Sinir Sistemi Fizyolojisi) (Psikoloji / Çevreyi Algılama) Turkce Anlatim

 

[pigeon]

Benim merak ettiğim konu benim kırmızı olarak gördüğümü başkası mavi olarak görse bile aynı rengi seçme olasılığımız var mı?

Eski tüplü televizyonlardan renk bağlantılarını değiştirince renklerde değişiyordu. Onun gibi olur mu?

 

Bazı insanlarda üç renk dışında  fazladan  reseptör olduğu söyleniyor.  Renk körlerinde ise bunlardan bazıları eksik oluyor.

[pigeon]

https://en.wikipedia.org/wiki/Negative_(photography)

Böyle farklı görüp aynı rengi seçme durumu olabilir bence.  Mavi rengi kırmızı gören birine mavi resim gösterince buna mavi diyeceksin diye öğretiliyor sonuçta.

Aynı şey siyah beyaz içinde geçerli. 

[pigeon]

https://doruktip.com/renk_korlugu_testi.html

Renk körlüğü  testinde böyle silik olanları zor görüyorum ben.

 

[pigeon]

https://www.ateistforum.org/index.php?/topic/68119-koklear-implant/

 

Ateistforumda Koklear implantı yapılmış biri ile yazışmıştık. O mesela farklı algılıyor bize göre sesleri.

[kavak]

Bazı kuşlarda daha fazla reseptörlerin olduĝunu biliniyor. Bu sayede çevreyi bizlerden daha farklı algıladıkları muhakkak.