Zihin Felsefesi-Zihni Felsefe Farki/Iliskisi

[evrensel-insan]

Hemen hemen her mesaj, konu kavram ve baslikta uzerinde buyuk bir titizlikle durulan zihin ve zihniyet kavram ve konu vurgusu, genelde bilinc ve farkindalik olarak algilanamamaktadir.

 

Bu konu ve kavramda evrensel-insan zihniyetinin taban ve temeli de zihniyete dayandigindan bu baslikta genel olarak hem "philosophy of mind, yani zihin felsefesi" hem de "menthal philosophy, yani zihni/zihinsel felsefe" ile ilgili genel kisa ve oz bir aciklama sunulacak.

 

Bilindigi gibi bu konu ilk defa numen temelinde E.Kant eliyle tanrisina bahsedilmis ve daha sonra cognitive science, yani bilissel bilim olarak insanoglu eliyle; insanoglunun beyninin her turlu fonksiyonu olarak ele alinmistir.

 

Tarihte bilindigi gibi metafizigin ontolojik ve varliksal tartismasinin temelini "matter/mind" tartismasi almis ve bu tartisma yuzyillardir surmus ve hala surmektedir.

 

Buradaki en buyuk sorun materyalizmin madde ve idealizmin dusunce temelinde; insanoglunun beynini ve fonksiyonunu teke indirgeme ve bunun determinist akilciligi on plandadir.

 

Bu iki farkli gibi gozuken tartismada temel ortaklik akilciliktir. Cunku her ikisinin akilciligi da kendine inanc ve ideolojik olarak dogrulayarak gerceklestirdigi "ilk, tek, mutlak, kesin, sabit, degismez" temeldeki akilci anlam ver icerigi materyalizm olarak maddeye, idealizm olarak ta dusunceye vermeleridir.

 

Halbuki epistemoloji ve yapilandirmaci epistemoloji, gercekligin metafizik/varliksal ve ontolojik degil; constructed yani yapoilandirilmis oldugunu ortaya koymaktadir.

 

Iste bu ortaya koyumun sadece yapilandirilmislik degil; insanoglu yapilandirilmisligi olmasi ve epistemolojik olarak bunun alternatifsiz ve rakipsiz olmasi konuyu varliktan alip, bilgiye tasimaktadir.

 

Cunku insanoglu bu yapilandirilmis gercekligini kavramsal bilgi olarak ortaya koyar.

 

Iste bu temelde evrensel-insan zihniyeti sabit, mutlak, ilk, tek v.s. bir vucudu ve beyni olmayarak ve oznesi bulunmayarak; kendisini algilayan bilinc ve farkina varan her vucut, beyin ve ozneyi kullanarak dile gelmektedir.

 

Buradan cikisla ve evrensel-insan zihniyetinin yapilandirmaci epistemoloji yaninda serbest zihniyet ve qua felsefesinin de yardimiyla; zihin felsefesini asagidaki sekilde siniflamaktadir.

 

Dogal zihniyet: Insanoglunun hayvani gozlemleyerek ve ondan esinlenerek kendi algi bilgi ve kavrami ile anima/animus temelinde gerceklestirdigi ve kullandigi insandisi ve insanlikdisi bir zihniyettir. Hayvani gozlem ve algisinin bilgisi olan; egosal, akilsal temelde bencil, cikarci, parcasal, guc, otorite ve insanoglu bunyesi hakimiyete dayanir. Birakalim zihniyeti kendi birsel ve tursel insanoglu varliginin bilinc ve farkindaligi yoktur.

 

Genelde insanogludisi ve ustu guclerin somut ya da soyut teslimiyeti altindadir. Ayrica yarattigi her turlu ideolojik inancsal yaratilissal, varliksal, etik deger veri ve tabularla da bunlari kendine sahiplenerek bunlarin farklarinin fark ustunlugu savasimini verir. Yasamini yasamaz, yasami yasatilir.

 

Fenomenal zihniyet: Bu zihniyetin dogal zihniyetten farki; insanoglu varliginin genelde birsel bilinc ve farkindaligini tasimak ile beraber, varolusculuk v.s. gibi fenomenal temellere insanoglunu teslim etmesidir.

 

Kisaca insanoglunu ya bir mistisizm ya da bir bireyci akilcilik temelinde bananeci, bencil, ya da turune karsi hakimiyet savascisi olmasini guc ve otorite ile saglar. Bir fenomen temelinde insanoglu turunu yok eder. Bu fenomen kendi biri ya da insanoglu disi bir fenomen olabilir.

 

Numenal zihniyet: Burada insanoglunun beyninin numenal yetisi ile hareketi soz konusudur. Insanoglu kendinin, turunun ve her seyi kendisinin yapilandirdiginin bilinc ve farkindadir. Insanoglunun her turlu yasam iliski, duzen, sistem ve kurumlasmasinin zihninin bir urununun somutlasmasi oldugunun bilinc ve farkindadir.

 

Insanoglunu her turlu yasatmak ve hareket ettirmenin temelinin numenal yeti ve onun kullanimi oldugunun farkindadir.

 

Burada cok onemli bir fark vardir. Ya bu bilinc ve farkindalik insanoglunun bu bilinc ve farkinda olanlari tarafindan onlarin cikari, yararciligi, amaci temelinde onlarin gucunun ve otoritesinin hakimiyeti temelinde insanoglu bu cikar ugruna herf turlu kullanilarak, harcanarak, kandirilarak saglanacaktir, ya da bu tamamen birey bilinci eli ile insanoglunu numenasl insanlastirmak ve insan gibi yasam ve iliski, duzen, sistem kurmak adina yapilacaktir.

 

Ilki emperyalist zihniyet ve onun insanoglunu her turlu bilimsel, dogal temelde kendi cikari ugruna kendi amacina yonelik kullandigi, harcadigi bireyci akilciligidir.

 

Iste basta her turlu teslimiyetin kendine olmasini amaclayan ve kendi aklini her turlu tanrilastiran bu zihniyet; henuz bilinc ve farkindaligina erisilmemis olan zihniyettir.

 

Iste evrensel-insan zihniyeti hem bir hem de tur bazinda ve her alanda; bilim de,m felsefede dilde, mantikta bu kendi insanoglu beyninin kendi canavari ile mucadeleyi hem icte hem de dista vermek durumundadir.

 

Insanoglunun numenal insanlasmasi adina bu ic ve dis savasim cagimizin savasimidir.

 

Zihin felsefelerini kisaca siniflandirdiktan sonra, zihni felsefeye deginelim.

 

Zihni felsefe; insanoglunun bilincli ve farkinda olarak zihniyeti ile yasam ve iliski surdugunun farkindaligi felsefesidir.

 

Iste bu bilinc ve farkindalik, beynin ana ve temel fonksiyonu olan zihniyetinin sekillenisi ve isleyisi temelinde cok onemlidir.

 

Bu da bize her bir birin; yasam ve iliskisinde ne yaptigini neden oyle davrandigini ve dusundugunu sorgulayip, nasil bir zihniyete sahip olundugunun algilanmasi bilinc ve farkindaliga cikartilmasidir.

 

Sonucta insanoglunu hayvan ozunde tutanda, onu birbiri ile savastiranda, onu bir seylere teslim edende/alanda onun zihniyetinden baska bir sey degildir.

 

Iste yapilandirmaci epistemolojinin cozumu temelinde insanoglu zihniyetinin yapilandirilmis yapi ve isleyisi x ve y evrensel kullanim sembolleri olarak ortaya konmustur.

 

Unutmayalim insanoglunu hayvanda, maddede, kul da, kolede, mal/metada yapan izmler farki ile savastiran, tanri verdiren aratan, tartistiran, birbiri bunyesinde hakimiyet kurdurtan guce ve otoriteye yonlendiren, kisaca yasatan ve iliskilendiren her turlu bilgisini ortaya koydurtan v.s. gorunuste onun fenomenal yapisidir, ama bunun arka planinda ve ozunde kontrol mekanizmasinda ve direksiyonunda zihniyeti yatmaktadir.

 

O yuzden once kendimizin ve turumuzun varliginin bilinc ve farkina varalim. Sonra beynimizin bize ait oldugunu algilayalim ve zihniyetimiz ile yasam ve iliski surdugumuzun bilinc ve farkina vararak; surdugumuz yasam ve iliskimizi numenal insanligimiz adina sorgulayalim ve degerlendirelim.

 

Bilelim ki, bizi teslim alan tek bir sey vardir, o da bize yon veren ve kontrolu olan zihnimiz ve onun zihniyetidir.

 

Demekki ilk sorumuz "Ben nasil bir zihniyete sahibim?" Neden bu zihniyeti tasiyorum?" Zihniyetimden insanlik ve insanligim adina memnun muyum?"

 

"Bu zihniyeti bana kim/ne verdi?" "neden/nasil verdi?" v.s. gibi sorulari kendimize soralim ve zihniyetimizi sorgulayalim.

 

Cunku numenal insanligimiz, zihniyetimizin farkina ve bilincine varmaktan, icerigini algilamaktan ve onun bizi teslim almasina izin vermemekten ve bizim onu insanlik adina kontrol edebilmemizden, degistirebilmemizden ve yonlendirebilmemizden geciyor.