Aksiyoloji

[evrensel-insan]

"Axiology", felsefe anlaminda "degerler bilimi" demektir. Deger nedir? Deger, insanoglunun yasam ve iliskilerinde; kendi icin ve kendisine yol gostermek ve kendi yonlendirim ve yonetimi icin; ve de kendine, kendisinin yarattigi olgular ve kavramlardir.

 

Insanoglu; tarihler boyu; hem kendi cinsi icindeki kisilere, hem somut hemde soyut degerlere bir icerik vermistir. Bu icerigi vermekle de kalmamis, verdigi bu icerik temelinde, herseyi biribirinden ayristirarak ve ust-alt karsitligini yaratarak; bu degerlere; "degerli ve degersiz" icerigi vermistir. Bugun dunyamizda ve insanlarin herturlu yasam ve iliskilerinde; bu degerler, tarihin de akisina paralel olarak; ya icerik degistirmis, ya yok olmus, yada eskilerine yenileri eklenmistir.

 

DEGERLER GERCEKLERDIR. DEGERLERIN DERECESI VE DUZEYI ISE; INANC TEMELIDIR.

 

Degerleri soyle bir siralayalim. CINSI, IRKI, MILLI, DINI, ETIK, ESTETIK, ANANEVI, GELENEKSEL, AHLAKSAL, COGRAFI, TARIHI, TOPLUMSAL, SOSYAL, SIYASAL, IDEOLOJIK, INANCSAL, TANRISAL, FELSEFI, BILIMSEL, BILIMKURGUSAL, EFSANEVI, HAYALI, AILESEL, KISISEL v.s. Bu v.s. yi ekliyorum cunku; insanoglunun arac ve amac olarak kullandigi hersey bir degerdir.

 

Bu kadar deger farkinin gerceklestigi insanoglu yasam ve iliskisinde;tum tartisma, kaos, sorun kisacasi tum olumsuzluklar, degerlere bicilen degersel duzeyden kaynaklanir. Aslinda deger; insanoglunun; dusuncenin evrensel koken ve temelinin ctetolojik yapisini korumak icin, elinde bulundurdugu en buyuk kozdur. Cunku; insanoglunu, birbirinden uzaklastiran ve biri biri arasinda ayristiran; iste bu DEGER SAVASLARI VE MUCADELESIDIR.

 

Peki; bu kadar ortaya atilmis deger temel ve gercekliliginde; insanoglu, nasil deger savasi vermeden yasayabilir? Herseyde oldugu gibi; bu sorunun da cevabi; insan olma ve insanlik sunma dusuncesinin dogal dusunceyle olan mucadelesinde yatmaktadir.

 

Herkesin bir milli degeri var mi dir? vardir.

Herkesin bir dini degeri var midir? vardir

Herkesin bir inanc degeri var midir? vardir

Herkesin bir ideolojik degeri varmidir? vardir.

 

Butun bu degerleri gene; sonsuza kadar uzatabiliriz.

 

Peki kimin herhangibir degeri; kime neye gore? baskasinin herhangibir degerinden ustundur veya asagidadir? Kim bu soruya ve neye gore cevap verebilir.

 

Bu soruya verilecek cevap; ancak kendi degerini baska deger sahiplerinden ustun tutan birine ait olmaz mi? Peki bir kisi; boyle bir deger ustunlugunu neye gore? ortaya atabilir?

 

KIMSENIN DEGERI, KIMSEDEN AYRI TUTULAMAZ. DEGERLER FARKLI OLABILIR AMA, DEGERLER ARASI DEGER FARKI YARATILAMAZ. ISTE INSAN OLMAK; DEGERLERI KORUMAKTAN VE ONLAR ARASI BIR AYRIM YAPMAMAKTAN FAKAT, HER DEGERIN GERCEKLILIGINI ALGILAMAKTAN VE DEGERLERIN FARKLARININ FARKINA VARMAKTAN GECER.

 

Bence, tum asagilama, satasma, atisma, tartisma, hakaret, kufur v.s. gibi; insanlikdisi tum dusunce ve davranislarin kokeni; kisinin kendi degerine verdigi onemi, ayirip; diger kendisine ait olmayan degerlere ustun kilmasidir.

 

Bu maalesef; bilimde ve felsefede de; boyle algilanmakta ve uygulanmaktadir.

 

Kim ne degere sahip olursa olsun; kendine ne sekilde yanlis gelirse gelsin; baskasinin degerine; kendi degerine sahip ciktigi gibi cikmalidir. Cunku, baskasinin degerine saygi gostermeyenin; hem kendi degerine saygi gostermesi beklenemez, hemde saygi gostermeden saygi beklemesi abes ve mantiksizliktir.

 

HERTURLU DEGER VARDIR VE GERCEKTIR. DEGERLERIN "DOGRULUGUNU YANLISLIGINI" DEGERLENDIRMEK; DEGERLER ARASI SAVAS, KAOS, SORUN DEMEKTIR.

 

Herkes; kendi deger gercekliginin dogruluguna inandigi kadar; dogruluguna inanmadigi diger degerlerinde, gercekliginin farkina varmak zorundadir.

 

Ornek olarak milliyeti ele alirsak; milli degerler, vardir, gercektir ve farkliligi da bir gercekliktir. Ama; hic bir milli deger; digerinden deger farki olarak ayri tutulamaz ve asagilanilamaz, satasilamaz, hakaret edilemez.

 

Herkes; kendi milli degerine nasil sahip cikiyor ve onu koruyor kolluyorsa; baskasinin milli degerinin de gercekliginin farkina varmak ve saygi gostermek zorundadir. Cunku, sonucta baskasinin milli degerini fark edemeyen ve ona saygi gostermeyenin; kendi milli degeride saygi gormez ve farkedilmez.

 

Aslinda; insanoglu; insan olma ve insanlik sunma yolunda; kendisini ayristiran ve kendi turu arasindaki savaslara yol acan degerleri; nedenlemeli-sorgulamali ve onlardan arinmalidir.

 

Cunku degerler; boyunduruk tutsakligidir. Ihtiyac temelinde degerlendirilmeli ve eger korunacaksa da; gerceklik temelinde korunmali ve baska degerlerinde gercekliginin farkina varilmalidir.

 

Tabi yine butun bunlar, insanoglunun ayrimci yasam ve iliskisinden bikip usanmis ve dusunce ve davranista insan olarak yasamak ve insanlik iliskisi kurmak isteyenler icin gecerlidir. Insanoglunun; deger olgusunu algilayabilmesi ve onun tum resmini kendi degeri disindan bakarak verebilmesi mumkun degildir.