Sosyalizm kısa vadede gerçekçi değilse, ne yapılabilir?

Benim tahminim, rejim karsitlari ve sosyalistler boyle kendi hallerinde debelenirken, yeni ve daha gelismis ekonomik sistem, kapitalist ekonomi icinde kendiliginden sekillenecek, ortaya cikacak. Dogal bir sekilde. Kapitalizmin evrim gecirmis bir hali olarak hem de.

Bence bu tur egilimler bati dunyasinda baslamis bile sayilir. Kuzey Avrupa ulkeleri zaten nispeten benim hayal ettigime yakin bir duzen icinde yasiyor. Kapitalizmin en cetin savunucusu ABD'de bile Obama ile birlikte politikalari biraz daha merkeze cekme egilimleri basladi.

Bence gunumuzun kapitalist ekonomileri, evrimsel bir degisimle nispeten icinde yasanilabilir birer sosyal sistem haline gelecekler.

Ornegin benim hayal ettigim sosyal sistemde en dipteki insanlara bile devlet eliyle kalacak yer ve yasamaya yetecek kadar yiyecek saglanacak. Yani evsizlerden, issizlerden bahsediyorum. Oyle ki, en sanssiz konumda dunyaya gelmis bir insan bile ucretsiz egitimden yararlanabildigi gibi, ucretsiz kalacak yer ve yiyecek imkanindan da yararlanacak. Cok dusuk masrafli, belki prefabrik evler yapilacak bu kisiler icin. Kendilerine kuponlar dagitilacak ve bu kuponlarla yasamlarini devam ettirmelerine imkan verecek duzeyde yiyecek edinebilecekler. Saglik kurumlarina gittiklerinde, kendilerine ucretsiz bakilacak.

Ama bu hizmetler mumkun oldugunca az masrafli ve gerekli olan minimum duzeyde tutulacak, cunku boyle bir sosyal projenin maddi yuku cok agir olur.

Gelir durumu musait olmayan ailelerin sahip olabilecegi cocuk sayisi konusunda kisitlama getirilmeli ornegin. Demokrasiye aykiri oldugu dusunulse de, Cin'de uygulanan turde bir nufus kontrol yonteminin ben fakir ulkeler icin faydali olacagini dusunuyorum.

Nufusu bu sekilde kontrol etmek de, bu bahsettigim ekonomik projenin maddi yukunu hafifleten bir etken olacaktir. Hatta nufus kontrolu yapilmazsa, bu proje mumkun bile olmaz.

Kuzey Avrupa ulkelerinde mecvut issizlik sigortasi sistemi suistimal ediliyor. Su haliyle onu da dogru bulmuyorum. Askerde tanistigim, Hollanda'da yasayan turklerden biri olan bir arkadas vardi. Issizlik sigortasi ile geciniyor ve 3-4 tane cocuk okutuyordu. Bilerek calismiyordu, calissam da ayni parayi veriyorlar, niye kendimi yorayim diyordu. Is bulman konusunda baski yapmiyorlar mi diye sordugumda ise, arada bir soruyorlar is arayip aramadigimi ama ben is ariyor gibi gozukup, o sorgulamayi atlatiyorum diyordu.

Yani benim bahsettigim turde bir sosyal hizmette, insancil yardim adina yardimin dozu kacirilirsa, ortaya boyle carpikliklar da cikiyor. Bu da haksizlik cunku. Haril haril calisip, hem kendi masrafini, hem de ekonomideki bu tur kisilerin masraflarini cikaranlara haksizlik var burada da. Cunku calisanlardan alinan vergilerle veriliyor bu hizmetler.

Bu yuzden, benim hayal ettigim sistemde, verilecek yardim hayatin devamina minimum duzeyde yetecek olan, fakat daha iyisi icin insani birseyler yapmaya ve calismaya itecek duzeyde rahatsizlik veren bir sistem olmali.

Buyuk servetlerin aynen bir sonraki nesile miras birakilmasina da engel olunmali bu sistemde. Birakilabilecek mirasin bir ust limiti olmali ornegin. Boylece, mirasyediler omurboyu aldiklari mirasla krallar gibi yasama imkani bulamamali. Aldiklari miras, eger kendileri calisip uretmezlerse, onlara ancak belli bir sure yetmeli.

Bu tur duzenlemeler, bir sekilde yapilabilirse, bati ulkelerindeki turde bir kapitalist ekonomi aslinda iyi kotu cekilir bir hal alir.

Benim dedigim duzenlemeler hala sistemi ideal bir hale getirmez, hala pek cok haksizlik olur ama en azindan haksizliklar biraz daha cekilir duruma gelir.

Tabi butun bunlar gorunur bir gelecek icin gecerli seyler. Aradan 1000 yil gectikten sonra da insanligin bugun bilip gordugumuz turde sistemler tarafindan yonetilecegini dusunmek de saflik olur. 1000 yil sonrasinin ekonomik ve siyasi sistemi, elbette ki cok farkli olacaktir. Adi sosyalizm mi, kapitalizm mi, yoksa baska birsey mi olur bilinmez o sistemin ama muhtemelen bugun aklimiza gelen cozumlerin hepsinden daha iyi olacaktir.