Sosyalistlerin yüzleşmesi gereken konular - 1

Bir sosyal demokrat olarak, internetteki forumlarda sosyalistlerle yaptığımız tartışmalarda değindiğimiz konular ve sorduğumuz soruları bir özet olarak bu yazıda dile getirmek istedim.

Sosyalistlerin bu devirde ciddiye alinabilmesi icin eskiden yaptiklarindan farkli seyler yapmalari gerek, eski soylemlerinden farkli soylemler getirmeleri gerek.

Hep ayni seyi yaparsan, hep ayni sonucu alirsin. Eski model geleneksel solculuk ve onun sonucu uretilen turde sosyalizm basarisiz oldu, bunu kabul etmeleri lazim. Hatalarindan ders almayan, daha iyisini yapamaz.

Bir sey ilk denemede en dogru sekilde yapilmaz. Cogu kez ikinci, ucuncu denemede de. Hele de konu koca toplumlari ilgilendiren sosyal projelerse, is daha da zor. Bu yuzden simdiye kadarki denemelerin basarisiz olmasinda utanilacak bir taraf yok.

Utanilacak sey, bundan birseyler ogrenmemek, hala ayni kafayla, olaya ayni sekilde yaklasmaktir. Ayni yontemler, ayni teorik ve pratik temellerle.

Ben sosyalist arkadaslarima sikca sunu soyledim: Teorinizi gozden gecirmeniz gerek, pratik yontemlerinizi gozden gecirmeniz gerek. Bu isle ilgili hemen hemen her seyi tekrar gozden gecirmeniz gerek.

Sosyalist iktisadi gozden gecirmelisiniz, teorisinde yanlislar var cunku.

Marks'in kapitalizmin temel celiskisi ve onun sonuclari uzerine ileri surdugu tezleri tekrar gozden gecirmelisiniz, cunku kapitalizm sanilanin aksine hic de kendini yok etmedi, icinden cikilamayacak bir krizle hic karsilasmadi. Buna gunumuz sosyalistlerinin getirdigi bir aciklama, dunyada yayilacak pazar kalmayinca, kapitalistlerin artik krizi onleyemeyecegidir. Bu dogru olabilir, olmayabilir, tartisilir. Ama sosyalistlerin kendileri icin cevaplamalari gereken sorular var. Mesela kapitalizmin kendi sonuna gelmesini mi bekleyecekler, yoksa bu sona onlar mi sebep olup daha bu asamada yikmaya calisacaklar? Hangisini yapacaklar, bunu hangi teorik gerekcelerle yapacaklar? Bunlari tespit etmeleri ve mantikli, gecerli teorik temellere oturtmalari gerek. Kapitalizm bu gidisle yuzlerce yil daha devam edecek gibi gorunuyor bana sorarsaniz. Ondan sonrasini ise hickimse tahmin edemez.

Herseyden onemlisi, hep odaklanilan sey kapitalizmi yikmak. Iyi de yerine ne koyacaksiniz? Simdiye kadar hicbir sosyalistten, kapitalizm yikildigi takdirde yerine getirilecek alternatif sistemin isleyisine ait yeterli, ayrinti ve doyurucu aciklamalar duymadim.

Simdiye kadarki sosyalist ulkelerde uygulanan sistemin iflas ettigi cok acik. O ulkelerin halklari buyuk bir ofkeyle sistemlerinden vazgecip, buyuk bir hevesle kapitalist sisteme sarildilar. Tekrar sosyalist bir ulke kuracaksaniz, her ayrintisini iyi tasarlamaniz ve eski yanlislardan kacinmaniz gerek. Ki simdiye kadar konustugum sosyalistlerden bu konularda yeterli derinlikte aciklamalar ve cozum onerileri duymadim.

Bir kere, ekonomiyi kavrayislarinda sorunlar var. Emek-deger teorisini gozden gecirmeleri, arz ve talebin degerin olusumundaki etkisini daha iyi analiz etmeleri gerek. Merkezi plan ekonomisi islemiyor. Bunu gorup, ona baska alternatifler getirmeleri gerek.

Kapitalist sistem iyi bir sistem degil. Ben sahsen sevmiyorum. Ama uygulanmis veya onerilen alternatifler arasinda umut vaadeden baska bir secenek de gormuyorum. Hele eski sekliyle sosyalizmin hic lafi bile edilmemeli artik. Su anki kapitalizm, butun sorunlarina ve olumsuzluklarina ragmen, dunyada simdiye kadar ornekleri gorulmus sosyalist rejimlerden daha iyi ve daha basarili oldu.

Bu yuzden, sosyalistler tekrar ciddiye alinmak, halk tarafindan desteklenmek, yeterli oy almak ve ileride ciddi bir siyasi alternatif haline gelmek istiyorlarsa, once olaylara at gozluguyle bakmayi birakmalilar. Dunyayi, yakin tarihi, ekonomiyi, iktisadi, her seyi daha objektif ve ayrintili bir bicimde incelemeliler. Ondan sonra da simdiye kadar yapilmis hatalarla yuzlesip, eksikleri giderilmis, teorik yanlislari duzeltilmis, duyunca insanda "belki de olur, kimbilir, bir denemek lazim" izlenimi uyandiran, yani en azindan bu kadarini yapabilen bir alternatif getirmeleri gerek. Kendilerinden duydugumuz tipik soylemler, bu dediklerimi yapmaya yaklasmiyor bile.